Chuyện Thưởng- Phạt ở trường mầm non

: – “Mẹ ơi hôm nay ở lớp con, bạn B đã không nghe lời cô, khiến cô tức giận đấy mẹ ạ.”

: – “Ồ, B đã làm gì thế?”

: – “B lấy bút màu vẽ nhiều hình tròn vào quyển sách của cô. Cô bảo B dừng lại nhưng B vẫn cố tình.”

: – “À, cô bảo B dừng lại nhưng B vẫn cố tình vẽ thêm hả?”

: – “Cô lấy quyển sách đi rồi thì B lại lấy bút vẽ vào truyện của lớp cơ. Thế là cô tức giận.”

: – “Cô tức giận như thế nào?”

: – “Cô bảo là: ‘Haizz… B không được vẽ vào truyện. Cô sẽ thu bút màu của B’. Sau đó cô lấy bút của B và cất đi.”

: – “Như thế là tức giận hả con?”

: – “Đúng rồi, con nghĩ là cô đã tức giận.”

: – “Vậy sau khi cô lấy bút đi thì như thế nào nữa con? Cô có mắ.ng B không? B có khó.c không?”

: – “Không. B đi chơi trò khác thôi, có gì đâu mà mắ.ng với kh/óc.”

: – “Cô không mắ/ng thì sao con lại nghĩ là cô đã tức giận?”

: – “Con nghĩ thế, vì nói rồi vẫn không nghe thì con cũng tức giận mà.”

: – “Cô tức giận mà vẫn không quá/t mắ/ng bạn B. Mẹ nghĩ là cô đã làm rất tốt. Cô không mắ/ng hay ph/ạt mà bạn B vẫn dừng việc vẽ lại.”

: – “Con cũng nghĩ thế.”

Đó là câu chuyện con kể cho mình vài hôm trước. Mình vốn nghĩ đó là chuyện bình thường vì tất cả các cô giáo mầm non đều mặc định phải làm được điều đó. Nhưng vô tình hôm nay mình biết được câu chuyện một phụ huynh ở VN góp ý cô giáo đừng ph/ạt con mà hãy nhắc nhở nhẹ nhàng, cô giáo phản hồi rằng nhắc rồi bé vẫn tái phạm nên mới ph/ạt.

Hìn/h ph/ạt cụ thể ở đây là b/ắt bé ngồi im trên ghế nhìn các bạn chơi, không được chơi đồ chơi hay chơi với bạn, thỉnh thoảng còn khẽ tay. Bên dưới hơn 100 comment ai cũng đồng tình với cô giáo, rằng trẻ con phải có thưởng ph/ạt rõ ràng, nếu không sẽ h/ư đố/n, kh/ó d/ạy. Em bé nhà bạn ấy mới 3 tuổi.

Ôi, thế chắc trẻ con châu Âu lá/o to/ét hết à?

Mình không biết các cấp học lớn hơn thì thế nào, nhưng trong 3 trường mẫu giáo con mình từng học qua, không một trường nào có hình thức ph/ạt trẻ mầm non như thế cả. Tệ lắm thì “tịch thu công cụ g/ây á/n” như cái bút màu của bạn B trên kia, tách trẻ khỏi môi trường tra/nh ch/ấp nếu trẻ x/ô x/át với bạn. Không hề có chuyện ph/ạt – mình dám khẳng định như thế.

Trước 4 tuổi, nhiều trẻ chưa có sự liên kết giữa nguyên nhân và kết quả do hai bán cầu não chưa hình thành liên kết này. Những trẻ nào nói một lần nghe ngay là trẻ đó may mắn hình thành liên kết đó sớm, không phải là trẻ đó ngoan hơn.

Tương tự, những trẻ nói mãi không nghe là do trẻ chưa đến thời điểm hình thành liên kết đó, không phải là trẻ lỳ, bướng hay hư. Ngay cả với những trẻ đã hình thành liên kết nguyên nhân – kết quả, việc trẻ tái phạm hành động nào đó dù đã được nhắc nhở cũng vẫn là chuyện bình thường, vì trẻ con vẫn suy nghĩ bằng cảm xúc nhiều hơn lý trí.

Cảm xúc của chúng luôn luôn đến trước. Đó là lý do bạn thấy rất nhiều clip vui trên mạng như hai chị em đổ bột bánh ra sàn và nghịch, đến khi mẹ vào thì hai đứa mới giật mình. Đơn giản thôi, khi nhìn thấy túi bột, cảm xúc phấn khích của chúng đến trước, thúc đẩy chúng lấy ra chơi. Lý trí của chúng không hề hiện hữu cho đến khi mẹ bước vào, khiến chúng nhớ lại những lời trước đây mẹ đã dặn.

Nếu bạn phạt nhiều và thấy trẻ có vẻ nghe lời hơn, điều đó có thể đến từ 2 nguyên nhân:

1. Trẻ quá s.ợ hã.i dẫn đến á.m ả.nh.

2. Qua thời gian, vô tình đến lúc não trẻ hình thành liên kết về nguyên nhân – kết quả. Điều này không phải do ph/ạt mà có, đơn giản là thời điểm đó đến rồi thôi.

Quay lại với ví dụ ở đầu bài, nếu B chưa hiểu được quan hệ nguyên nhân – kết quả, việc ph/ạt hay mắ.ng B cũng sẽ không mang lại tác dụng gì. Ngược lại, nếu B đã hiểu được, thì việc tịch thu bút màu cũng đã đủ để B biết rằng nếu tiếp tục vẽ không đúng chỗ, mình sẽ không được vẽ nữa. Nếu B tái phạm, cô giáo tiếp tục lặp lại hành động tịch thu bút màu, qua thời gian B sẽ nhớ được điều đó, có thể là sau 2-3 lần, cũng có thể là sau 20-30 lần.

Cách làm này có thể mất thời gian, nhưng nó không để lại á/m ả/nh nào cho trẻ cả. Có những á/m ả/nh ở trường mẫu giáo có thể theo người ta đến khi trưởng thành, chỉ là bạn không biết đó thôi.

Cái gì không biết, xin đừng coi nhẹ hoặc cho rằng nó không hề xảy ra. Quan trọng hơn, khi trẻ được bao dung với lỗi lầm của mình, chúng cũng bao dung và dịu dàng hơn trước lỗi lầm của người khác. Giáo dục là hướng thiện, không phải chỉ là làm đúng nội quy.

Hiểu được điều này là nền tảng cơ bản để những người làm giáo dục mầm non có thể viết ra một quy trình đồng hành phù hợp với trẻ. Những nội quy, kỷ luật vẫn là điều cần thiết, nhưng cách tiếp cận điều đó như thế nào, giúp từng trẻ đi đến cái đích đó như thế nào để không để lại t/ổn thươ/ng, không trẻ nào cảm thấy lạ.c lõn.g hay bị b.ỏ rơ.i, là điều những người làm giáo dục nên trăn trở.

Hãy quên những tiêu chuẩn xếp hạng mẫu giáo 5 sao với 6 sao đi. Nói về giáo dục thì chỉ có tiêu chuẩn duy nhất là những đứa trẻ có hạnh phúc và cảm thấy an toàn trong môi trường giáo dục đó không. Vậy thôi.

Mình viết bài này không phải để lê/n á/n các cô giáo mầm non, bởi họ chỉ là những con ốc nhỏ trong một hệ thống vận hành. Mình viết bài này cho những người chủ trường, những người viết ra các chương trình đào tạo giáo viên và giáo dục mầm non.

Mình viết bài này cho phụ huynh, để họ đừng chấp nhận cái tư duy “như thế là bình thường” sau khi hiểu được cách mà não bộ trẻ con vận hành. Một phụ huynh lên tiếng có thể không thấm vào đâu, nhưng nhiều phụ huynh cùng lên tiếng thì chắc chắn phải có sự thay đổi.

Mình luôn hi vọng như thế.